Weeshuis. Langgerekt, rechthoekig gebouw met een verdieping en een hoog schilddak, bekroond door houten, zeshoekig torentje van twee verdiepingen. Het weeshuis werd gesticht in 1612 door Maria, gravin van Hohenlohe-Langenburg, dochter van Prins Willem I en Anna van Egmond van Buren en voltooid omstreeks 1618. Het interieur geheel gewijzigd in 1856 en 1916. Het in renaissancevormen opgetrokken bouwwerk bezit vensters met natuurstenen kruiskozijnen en onderluikjes, in de begane grond bekroond door eenvoudige, segmentvormige natuurstenen boogvelden. Sierankers. Kroonlijst op gesneden, houten consoles. De ingang wordt geflankeerd door Ionische zuiltjes en bekroond door een plaat met opschrift en driehoekig fronton. Langs de Weeshuiswal een lage zijvleugel met twee trapgevels, in 1926 in dezelfde stijl verlengd. In de ommuring van de voortuin een rijk behandelde renaissancepoort met gebosseerde pilasters, een gebosseerde boogomlijsting met maskerkop in de sluitsteen en gebeeldhouwd fronton, geflankeerd en bekroond door allegorische beelden van Fides, Spes en Caritas. Inwendig in de benedenhal en de benedenvertrekken moerbalken op sleutelstukken, waarop het geschilderde stadswapen. In het torentje een luidklok uit 1717, gegoten te Amsterdam.
Ommuring van de tuin van het weeshuis:
Het terrein van het Weeshuis wordt aan de rechterzijde begrensd door de Weeshuiswal en aan de linkerzijde door de Nachtegaalstraat. De ommuring is in verschillende gedeelten te onderscheiden. Het voor de voorgevel gelegen deel van de tuin is aan de rechterzijde afgezet met een laat-17e/vroeg-18e eeuwse muur. De muur is versterkt door een vijftal gepleisterde pilasters, die aan de straatzijde zijn voorzien van een casement. De tussen de pilasters gelegen vlakken zijn aan de straatzijde gepleisterd en hebben een casement, dat is ingevuld met metselwerk. De pilasters hebben een basement en een zware bekroning, voorzien van omlopende geprofileerde lijsten en een diamantkop. Aan de achterzijde van het gebouw bevindt zich langs de Weeshuiswal een muur, die aansluit op de genoemde uitbreiding van 1926 en waarschijnlijk uit dezelfde tijd dateert. De met lisenen versterkte muur wordt afgedekt door een ezelsrug. Het achterste gedeelte van de tuin aan de rechterzijde (langs de Weeshuiswal) en de gehele linkerzijde (langs de Nachtegaalstraat) zijn afgezet met een muur, die in de 17e of 18e eeuw is opgemetseld uit secundair verwerkt bakstenen, deels van groot formaat. De gedeeltelijk bepleisterde muur wordt versterkt door steunberen en lisenen en wordt bekroond door een ezelsrug.
Waardering
De ommuring van de tuin is - in samenhang met het weeshuis - van cultuurhistorisch belang.
| Bron: RCE Rijksmonumenten Dataset, Tabel 2 (2009) |